Stress activeert een complex mechanisme dat je in verhoogde staat van paraatheid brengt. Het is een onbewust proces, het gebeurt voordat je er erg in hebt. Het is een natuurlijke reactie die gezond en nuttig is, maar alleen als deze kort duurt.
Je hersenen maken voortdurend afwegingen tussen de eisen die aan je gesteld worden en of je deze eisen wel het hoofd kunt bieden. Dit proces van afwegen is volledig geautomatiseerd. Het hersendeel dat hiervoor verantwoordelijk is, heet amygdala. Het werkt als een soort gevarenscanner. Op het moment dat de scanner denkt dat je niet kunt voldoen aan de gestelde eisen, gaat er een sein naar het lichaam: dreiging! Binnen enkele seconden komen er stresshormonen vrij die het nieuws verspreiden. Alles wordt klaargemaakt om een korte topprestatie te kunnen leveren en het lichaam gaat in de overdrive.
Net als dieren hebben wij zo een onmiddellijke reactie op gevaar. Denk maar aan een aanstormende auto, of een eng figuur in een donkere steeg. Maar bij de mens is het niet alleen extern gevaar dat voor stress zorgt. Het alarmsysteem kan ook ingeschakeld worden door een andere trigger: de denkgeest. Mensen kunnen zich, anders dan dieren, allerlei gebeurtenissen voorstellen, kunnen herinneringen ophalen en fantaseren over de toekomst. De gevarenscanner maakt geen onderscheid tussen een prikkel van de zintuigen (werkelijkheid) of een prikkel van de denkgeest (fantasie). Met andere woorden: de stressmachine reageert op een echte bedreiging hetzelfde als op een fantasie.
Stress wordt chronisch
Je kunt zonder probleem enkele malen per dag een stressreactie doormaken. Je hormoonspiegels gaan omhoog en lopen weer terug. Na de opbouw volgt ook een afbouw, terug naar ruststand en natuurlijke waarden. Je kunt herstellen. Als je te veel stressprikkels ervaart dan raak je alweer gestrest voordat je lichaam hersteld is. Als de ene stressreactie zich alweer aandient voordat de andere tot rust is gekomen dan keren de hormoonspiegels nauwelijks terug in hun ruststand. De balans raakt verstoord. Je bent doorlopend gestrest en de verschillende aanleidingen zijn nauwelijks meer te onderscheiden. De schakelaar staat vast in de aan-positie. Er zijn voortdurend stresshormonen in je lichaam aanwezig, in hoge concentratie. Ze bereiken je hersenen. De amygdala reageert hierop door harder te gaan scannen. Je wordt gevoeliger voor dreiging. Zo leidt stress tot meer stress, en uiteindelijk tot chronische stress. De gevolgen van chronische stress zijn: vermindering van plezier, creativiteit en productiviteit. Er een vervreemdend gevoel is alsof je geleefd wordt door je dagprogramma. Slechts zelden kan je genieten van het moment. En omdat je lichaam en geest te vaak en te lang in een hoge versnelling functioneren, ligt burn-out op de loer.
De weg eruit…. bewust worden
De dwalende, piekerende denkgeest is direct gekoppeld aan de stressreflex. Deze combinatie werkt als een ongeleid projectiel. Vanuit het denken schiet je in de overlevingsreactie, ook al is er in de buitenwereld geen bedreiging die dit rechtvaardigt. Gelukkig beschikken we ook over het vermogen om te ontspannen. Ontspanning kunnen we bereiken met stressmanagement en ontspanningstechnieken. Dit werkt goed, maar toch niet goed genoeg. Het is namelijk blussen van een brand.
Met werken met de aandacht (mindfulness) werk je aan het voorkomen van de brand. Je pakt het probleem aan bij de wortel: de onrustige geest. In plaats van op de automatische piloot te reageren op stressvolle gedachten, word je je bewust van vroege signalen. Zo kun je voorkomen dat stress met je op de loop gaat en je leven gaat overheersen. Je krijgt de mogelijkheid om te schakelen naar een bewuste respons in plaats van een automatische reactie.
Iedereen kan leren werken met de aandacht en zo de onrustige geest leren kennen, die verantwoordelijk is voor veel van onze stress. Dit werken met de aandacht is geen trucje wat je in een dag leert, maar vraagt toewijding én training. Neem contact op voor meer informatie.
En hier nog 5 tips om productiever en met meer ontspanning je werk te doen.
Tip 1
Wat is de belangrijkste taak die je écht vandaag dag wilt doen; het lastigste project of de grootste uitdaging? Start daarmee!! Hoewel de verleiding groot is om meteen je inbox in te duiken om je mail weg te werken of je whattsapp berichten te gaan beantwoorden is dat toch niet handig. Je wordt nl. meteen in de waan van je mail getrokken en dit is niet effectief heeft onderzoek uitgewezen. De meeste energie en de beste concentratie heb je in de ochtend. Als je de dag start met het belangrijkste dan heb je dat in ieder geval gedaan en heb je er een voldaan gevoel over. Alles wat je de rest van de dag nog doet is mooi meegenomen. Je inbox bijwerken bewaar je tot een tijdstip waarbij je wat minder scherp bent.
Tip 2
Als je jouw e-mails gaat beantwoorden probeer dan hier een bepaalde tijd voor je nemen bijvoorbeeld een half uur. Veel werknemers doen niks anders dan e-mails beantwoorden. Het maakt je re-actief. In die tijd ben je niet creatief bezig en laat staan dat je hersenen worden gekraakt voor het bedenken van nieuwe oplossingen. Begin bij het begin en zet de klok.
Bij iedere email bedenk je:
1. Kan ik het nu oplossen in 2 minuten of is het dringend -> meteen doen!
2. Is het een uitgebreidere vraag, archiveer die dan in een aparte file en plan het in
3. Alleen info -> snel lezen en archiveren of meteen weg
4. Niet belangrijk, spam of iets waar je niets aan hebt -> meteen deleten
Tip 3
Het lijkt wel of het “druk hebben” in de mode is. Nu is het zo dat we in vergelijking met een aantal decennia geleden véél meer prikkels te verduren krijgen. Dat wakkert het gevoel van druk zijn aan. Ook denken we overal op te moeten reageren. Maar ook omdat we onbewust denken dat het druk hebben leidt tot succes. En dat is niet zo! De meest succesvolle mensen weten wat ze willen bereiken én weten wat ze moeten schrappen. Dus belangrijk voor je succes en voor de vermindering van je drukzijn is te weten wat je niet moet doen. In plaats van je Things to Do gaat het om de Things not to do. Bedenk eens wat jij wilt schrappen?
Tip 4
Las (mini)pauzes in! In Denemarken is de 6-urige werkdag ingelast. Bovendien pauzeren de Denen ook regelmatig. Toch zijn ze heel succesvol en productief. Regelmatig pauzeren is goed voor de geest en relativeert de drukte. Een ontspannen moment, een geintje met een collega of een babbeltje bij het koffieapparaat maakt je blik weer ruimer en je hart weer blij. Daarna kun je weer met goede moed aan de slag. Niet zelden komt er juist dan die creatieve ingeving waar je op zat te wachten.
Ook meditatie tussendoor kan heel effectief zijn. Je komt zo van het DOEN in het ZIJN al is het maar een paar minuten. Het kost 3 minuten, maar daarna kun je weer opgefrist aan de slag. Gewoon achter je buro of een stil plekje op je werk. Kijk op mijn Spotifykanaal voor korte meditaties van een paar minuten.
Tip 5
Zit je werkdag er bijna op? Gebruik de laatste 20 minuten om je bureau op te ruimen en je planning van de volgende dag te maken. Kijk ook eens wat je die dag hebt gedaan en waar je tevreden mee bent. Bepaal dan het dringendste, meest belangrijke waar je de volgende dag mee begint.